Wat treft u aan op deze website!

Zwolle - Algemeen

Zwolle - Algemeen

Algemene info over de stad

Onder dit item krijgt u een simpel algemeen beeld van onze mooie Hanzestad Zwolle
Foto's, video's en artikelen

Foto's, video's en artikelen

De stad Zwolle in beeld en in tekst!

Foto's, video's en artikelen uit het heden en verleden van de oude Hanzestad Zwolle!
Zwolle in Beeld Info

Zwolle in Beeld Info

Brede informatie over de website!

Hier vindt u alle informatie over de website, inclusief het contactadres en de privacy- en cookie verklaring!
Foto's bestellen!

Foto's bestellen!

Wilt u een foto bestellen?

Onder dit item vindt u een breed assortiment foto's, waarvan een groot deel is voorzien van een Zwols tintje!
Links

Links

Links naar interessante websites!

Hebt u vragen of wilt u informatie over bepaalde items die gelinkt zijn aan de stad Zwolle, dan vindt u hier een aantal links naar Zwolse bedrijven, organisaties of verenigingen!

Het laatst geplaatst

Zoeken op de website!

Naar Groen Zwolle

Video over 't Kleine Veer en de familie Van der Kolk ...

Rijdend over de IJsseldijk, vanaf de nieuwe spoorbrug, De Hanzeboog, richting het Zuidelijke stadsdeel van onze stad, komt men halverwege een oversteek tegen naar het schilderachtige Hanzestadje Hattem.

Hattem is gelegen aan de noordkant van de Veluwe, een beschermd natuurgebied, rijk aan bos- en heidevelden, zandverstuivingen, vennen en beken. In totaal kent de Veluwe een oppervlakte van zo'n 91.200 ha. De stadsgrens van Hattem en, op deze lokatie, tevens de provinciale grens tussen Gelderland en Overijssel, wordt bepaald door de machtige rivier de IJssel. Dit water scheidt, de hoofdstad van laatstgenoemde provincie, Zwolle, met het idyllische Gelderse stadje.

Voordat de verkeersbruggen, die de verbinding vormden tussen de twee provincies, er lagen, was men afhankelijk van veren. Bij Zwolle had men in die tijd, het Grote of Katerveer en halverwege Hattem lag het Kleine of Oldeneler Veer. 

katerveer 1 HCO bew

Het Grote of Katerveer. De houten pont, beladen met een automobiel, een paard en boerenkarren,
wordt in 1912 door de twee potige mannen, die trekken van de stalenkabels, in beweging gebracht ...
(Foto: HCO - PBKR1915)

Het Grote of Katerveer is van de twee veren het oudste veer. De geschiedenis van dit veer gaat terug tot de 10e eeuw. Rond 1240 was het al een betaalde veerdienst met de naam "Cothenveer". Het veer had een landelijke functie. Hier werden, zeker in de eerste jaren, mens, dier en voertuig met mankracht naar de gewenste zijde getrokken. Rond het jaar 1458 kwam het veer in handen van de stad Zwolle. Met de bouw van de eerste verkeersbrug over de IJssel, de Oude IJsselbrug, in 1930, zijn de werkzaamheden rond deze veerdienst opgeheven.

Het Kleine of Oldeneler Veer had een lokale/regionale functie, waarbij het stempel Zwolle-Hattem als een rode draad door de geschiedenis van het veer is komen te liggen. Het was de Hertog Arnold van Gelre, die in 1443 besloot dat er een tweede veer over de IJssel nabij Hattem zou moeten komen. De aanlegplaats van dit veer zou in de Hoenwaard moeten worden gerealiseerd. 

Heel veel veermannen hebben hun passanten naar de overzijde van het, soms ruwe en onstuimige water geroeid. Zeker bij stormachtig weer, was dit een riskante opgave. De overzettijd kon dan weleens oplopen tot een half uur of meer. 

Verwijsbordord Kleine Veer Hattemzijde Fam vd Kolk Kleine Veer

Het verwijsbord dat ooit aan de Gelderse zijde van de rivier was geplaatst ...
(Foto: Fam. Van der Kolk - Kleine Veer)

Het Kleine Veer was, ondanks de plannen die er ooit hebben gelegen het veer te vergroten voor eventueel vervoer van auto's, paard en wagens etc., een voet- en fietsveer en dat is het nog steeds!

Veel mannen uit families, die rond deze lokatie van de IJssel hun domicilie hadden, hebben gesolliciteerd naar of hebben hier het beroep als veerman uitgeoefend. De meest bekende familie was de familie Van der Kolk. Generaties lang hebben leden van deze familie hun diensten aan passanten aangeboden. Een groot deel van hun werkzaamheden bestond uit het handmatig, roeiend, overzetten van mensen.

Jan van der Kolk (1787) was het eerste lid van de Van der Kolk-clan, die op deze lokatie zijn kunsten mocht vertonen. Hij trouwde in juni 1809 met Marigje van Dijk. Drie zonen het het echtpaar, Jan, Hendrik en Jan Klaassen, hebben na verloop van tijd het beroep van hun vader uitgeoefend. Ook zij werden veerman.

Het Veerhuis met tariefbord Fam vd Kolk Kleine Veer

Het oude veerhuis met tariefbord aan de lindeboom ...
(Foto: Fam. Van der Kolk - Kleine Veer)

Zoals gezegd, was dit bij bepaalde weersomstandigheden, geen lolletje, maar een zeer riskante bezigheid. Zo ook op zaterdag 27 december 1845. Een grote, nauwelijks te begrijpen, catastrofe trof het Gelderse stadje. Het gevolg was dan ook, dat er een diep gat was geslagen in het leven van meerdere gezinnen in hard werkend Hattem. Een groot aantal kostwinners lieten het leven.

De jongste van de drie broers, Jan Klaassen had die dag zijn veerdienst. Het IJsselwater, normaal gesproken, een stevig stromend, water te noemen, was op die dag uitgegroeid tot een vervaarlijke en vijandelijke stroom. Wilde golven bonkten met geweld op de oevers van de rivier. Het water was al naar een bedenkelijk peil gestegen, toen Jan Klaassen de roeispanen oppakte en zijn eerste slagen voor de overtocht maakte. 

Ondanks deze weersomstandigheden en het peil van het hoge water, had Jan Klaassen voor zijn overzetactie, een zestiental arbeiders in zijn boot plaats laten nemen. Dit aantal was voor de omstandheden eigenlijk te groot. Jan Klaasen was hier ook al een keer voor gewaarschuwd door zijn oudere broer Hendrik.

Bij het naderen van het midden van de IJssel, is met een grote mate van waarschijnlijkheid, door een hoge golfslag, water in de boot geslagen. Hierdoor kwam het vaartuig als maar lager en lager in het water te liggen. Voor de veerman was er op een gegeven moment geen houden meer. Zijn boot werd door de golven verorberd, kantelde en sloeg om, alsof het een luciferdoosje was.

Zestien mensen, waarvan een groot deel aan de Overijsselse zijde, op de steenfabriek van Windesheim werkten, lieten hierbij het leven. Ook de veerman van dienst, Jan Klaassen, verdronk in het kolkende water van de rivier.

Met ups en downs, waaronder een slepend conflict, in 1847, met de gemeente Zwolle, rond het niet willen betalen van het pachtgeld door Hendrik van der Kolk, werd de exploitatie van het veer voortgezet. De reden van het niet willen betalen lag hoogstwaarschijnlijk in een protest tegen de aanleg van een brug bij het Katerveer of had te maken met de schade met betrekking tot de voornoemde ramp in 1845.

Eibertus vd Kolk 1914 Fam vd Kolk Kleien Veer

Eibertus van der Kolk zorgt voor de fietsen van zijn passagiers (1914) ...
(Foto: Fam. Van der Kolk - Kleine Veer)

Na het overlijden van Hendrik, waren het zijn drie zonen, Jan, Jurriën en Eibertus, die het overzetten van de passanten op zich namen. Ook zij kregen het niet gemakkelijk en kregen te maken met vervelende situaties. Zowel de stad Hattem, alsook Gedeputeerde Staten van Gelderland en de scharenhouders, waren hierbij betrokken. De laatste groep bestond uit Hattemers, die het recht hadden verworven hun vee te laten weiden op de Hoenwaard.

De zonen hadden mooie plannen ontwikkeld om hun veer op te waarderen van een voet-/fietsveer, naar een wagenveer. Hierbij zouden zij niet alleen de voetganger over kunnen en mogen zetten, maar ook dieren, paard en wagens en niet te vergeten, vracht. De inkomsten voor de drie zou hierbij navenant zijn.

Na het verkrijgen van de vergunningen werden de voorzieningen, die het wagenveer met zich meebracht, aangepakt. De Oldeneler kant was er helemaal klaar voor. Echter, aan de overzijde van de rivier, waren de voorzieningen op geen enkele wijze te vergelijken. Het ontbreken van een veerhaven bracht met zich mee, dat de veerman over uitzonderlijke stuurmanskunst moest beschikken, om zijn boot, op een fatsoenlijke manier, aan te leggen.

Het, volgens het Hoofdbestuur van Waterstaat, aangepaste veerkrib van het voetveer, zou 11 meter, zonder vergunning, in de richting van de rivier zijn verlengd. Een kwestie die een strijd opleverde tussen de Commissie ter Administratie van de Hoenwaard, de scharenhouders, en  het hoofdbestuur van Waterstaat. Uiteindelijk werd, na het beboeten van de commissie, het geschil uitgevochten in de rechtszaal. Resultaat, het hoofdbestuur van Waterstaat werd op meerdere punten in het ongelijk gesteld. 

Tennissers Bakker 1925 Marinus Dijk

Zowel de leden van de tennisclub alsook de bakker werden bij regelmaat door de van der Kolk's overgezet ...
(Foto: Fam. Van der Kolk - Kleine Veer)

Waar twee honden vechten om een been, gaat de derde en lachend mee heen, is het al oude spreekwoord. In ieder geval was het de familie Van der Kolk, die het meeste profijt van de beslissing van de rechter kreeg. Zij hadden door de aanpassing van het veerkrib een uitstekende aanlegplaats voor hun veer verkregen.

De wijziging van het voetpad in een weg, geschikt voor andersoortig verkeer, was het volgende probleem dat zich aandiende. Ook deze wijziging leverde weer een zaak op, waarin de gemeente Hattem, na hevig verzet van de scharenhouders, duidelijk voor een dilemma kwamen te staan. Zij droegen namelijk aan, dat het aanwijzen en verbreden van het pad, als een openbare weg, Jan en alleman doorgang kregen, waardoor het risico van het uitbreken van allerlei veeziektes, te groot zou zijn. De Hattemse raad stelde de uitvoering van de genomen besluiten hierin alsmaar uit en er kwam geen oplossing.

Om duidelijkheid te krijgen richtte de familie Van der Kolk zich tot Gedeputeerde Staten. Dit bracht hen uiteindelijk, helaas voor de familie, een negatief antwoord. De gemeente Hattem had onvoldoende geld om te voldoen aan haar plicht van het jaarlijkse onderhoud van de weg. Een voor het geplande wagenveer bedoelde toegangsweg was hierbij niet meer aan de orde. Het overzetten van passanten zou door dit besluit, nog een groot aantal jaren met de roeiboot worden voortgezet.

Eibertus vd Kolk rond 1925 Fam vd Kolk Kleien Veer

Eibertus van der Kolk bij het laden van de fietsen van drie jongedames ...
(Foto: Fam. Van der Kolk - Kleine Veer)

In het jaar 1901 zijn Eibertus van de Kolk, zijn vrouw Geertjen en hun kinderen verhuisd van Kleine Veerweg 20 naar Kleine Veerweg 31. Het pand zou hij later, in maart 1913 kopen van Antonius Johannes van der Kolk.

In hetzelfde jaar werd besloten, dat Jan, tegen een wekelijkse betaling, zich zou terugtrekken uit het driemanschap, dat de veerdienst exploiteerde. Zo'n tien jaar later volgde Jurriën dezelfde weg, waardoor Eibertus van der Kolk, de enige werd die de rechten tot het overzetten van passanten nog in handen had. Hij zou dan ook alleen verder gaan.

Jurrien & Jan vd Kolk Pleegzoon Henk Toersen

Jurriën, pleegzoon Henk Koersen en Jan van der Kolk op het water van de IJssel ...
(Foto: Fam. Van der Kolk - Kleine Veer)

Eibertus van der Kolk overleed in 1943. Ondanks dat het al jaren het geval was, kregen de broers Jan en Jurriën, na zijn dood, de totale verantwoordelijkheid op zich. Ook het veerrecht ging naar hen over.

In eerste instantie was het alleen Jurriën, maar na het vervullen van zijn dienstplicht, kwam ook Jan terug naar de basis, om hetzelfde beroep van zijn vader en broer uit te oefenen.

De bouw van de IJsselbrug in 1930, waar al jaren over werd gesproken, was een behoorlijke aderlating voor de familie. Om de concurrentie aan te gaan, werd de houten boot, vervangen door een grotere stalen motorboot. Deze boot heeft 33 jaar lang zijn bazen gediend.

Jan & Jurrien van der Kolk 1956 Marinus Dijk

Jan en Jurriën van der Kolk in een gezellig gesprek op het pad naar het veer ...
(Foto: Fam. Van der Kolk - Kleine Veer)

Bij het toenmalige Kleine Veer stonden twee veerhuizen, het Grote of Oude Veerhuis, Kleine Veerweg 27/29 en het Kleine Veerhuis, Kleine Veerweg 31. Het huis waar sinds 1901 Eibertus en zijn gezien hun domicilie hadden. 

Het Grote Veerhuis heeft jaren als herberg en tapperij gediend. Was de veerman met zijn gasten naar de overkant, dan konden de nieuwe klanten onder het genot van een, al dan niet alcoholische versnapering, hun tijd vol maken totdat zij voor de oversteek de boot ingingen. 

Bij stormachtig weer, waarin niet uitgevaren werd, konden zij desnoods de nacht in de herberg doorbrengen, om de volgende dag de overvaart te maken. Ondanks dat we al weer jaren verder zijn, staan deze veerhuizen, hedentendage, nog steeds te pronken aan de Kleine Veerweg. De Van der Kolk's, evenals het veer, zijn niet meer op deze lokatie aanwezig.

IJsselbrug NL ZIHCO FG026569 01 1940

De in 1940 opgeblazen IJsselbrug ...
(Foto: HCO)

In de oorlogsjaren heeft het veer, zeker na het opblazen van de IJsselbrug op 10 mei 1940 door het Nederlandse leger, een grote rol van betekenis gehad. Het waren niet alleen arbeiders die naar de overkant overgezet moesten worden. Nee, ook veel Joden in doodsangst, hebben gebruik gemaakt van het veer in hun haastige vlucht voor de bezetter.

Na het herstel van de brug en de aanleg van het Katerveer, bleef het druk bij het Kleine Veer, ondanks de strenge bewaking, die in verband met het vervoer van mens, materiaal en voedsel, hier was ingesteld.

Het ging zo goed met het veer, in het eerste oorlogsjaar, dat voor de familie mogelijk was een knecht aan te trekken. In eerste instantie was dit Jo Poppe en in een latere periode Evert Frederik Treep.

Evert Frederik Treep was geen onbekende voor de familie. Hij was geboren in Oldeneel en had al meerdere keren zijn hulp aan de familie aangeboden. Mede door deze man zijn veel vluchtelingen en verzetsmensen niet in Duitse handen gevallen.

Het duurde nog tot eind 1944, dat de Duitsers het veer uit de vaart namen. Een beslissing die mede gebasseerd was op het voorkomen van het illegaal overzetten van met name de laatst genoemde groep mensen.

Ook werd net voor de beëindiging van de oorlog de IJsselbrug voor een tweede keer opgeblazen. Dit hield in, dat weer grote groepen mensen zich meldden bij het Kleine Veer. Na herstel liep het aantal passanten rap terug. Mede door de opkomst van de bromfiets, waardoor arbeiders die in Zwolle werkten via de IJsselbrug 's morgens naar Zwolle trokken en 's avonds over dezelfde brug weer terug.

Naast laatstgenoemd feit, was tevens de tijd aangebroken waarin de economie om snelheid riep. Tijd was geld. Op dit gegeven had de familie Van der Kolk geen antwoord.

Na een aantal moeilijke jaren, waarin de opbrengsten terugliepen, schreven de broers in 1962 een brief aan Gedeputeerde Staten, waarin stond, dat het veer door gezondheidsperikelen, maar ook gezien de opbrengsten, moest worden opgeheven.

In het najaar van 1962 werd 't Kleine of Oldeneler Veer, voorlopig, voor het laatst ingezet. De tijd had de familie Van der Kolk ingehaald. Echter, na het beëindigen van hun werkzaamheden, klonk al snel en bij regelmaat, vanuit de bevolking, de wens tot herstel van het veer.

Kleine Veer 1980 Fam Dijk Logtenberg 640px
Het Kleine of Oldeneler Veer vanuit de lucht. Vanaf het veerhuis liep toendertijd een pad naar de aanlegplaats van het veer (1980) ...
(Foto: Fam. Van der Kolk - Kleine Veer)

Uiteindelijk heeft dit er toe geleid, dat er een aantal zomers werd proefgedraaid. Echter niet op dezelfde plaats als weleer, aangezien aan de Gelderse zijde, tijdens de ruilverkaveling van 1979, de weg er naar toe was verdwenen, evenals de aanlegplaats van het veer.

Kleine Veer 26082001 DSC00019

 

Kleine Veer 26082001 DSC00020

Foto's van een mooie zomerse dag in 2001. Lange rijen fietsers en wandelaars staan klaar voor de overtocht ...

Kleine Veer 26082001 DSC00021

Tarieven in het jaar 2001 ...

Vanaf 1987 vaart het veer weer van Zwolle naar Hattem en vice versa. Iedere dag van het vaarseizoen, dat loopt van eind april t/m eind oktober. De eerste jaren in het veerbootje dat dienst had gedaan als veerboot op het Zwolle-IJsselkanaal. Deze boot was in korte tijd geprepareerd voor het varen op de IJssel.

Kleine Veer 000000 Streekarchief EpeHattemHeerde1

(Foto: Streekarchief Epe, Hattem en Heerde)

Kleine Veer 000000 Streekarchief EpeHattemHeerde2

De kleine veerboot die ooit zijn passagiers over het Zwolle-IJsselkanaal vaarde, werd geschikt gemaakt voor de IJssel ...
(Foto: Streekarchief Epe, Hattem en Heerde)

De bemanning bestond in de beginperiode uit mensen van de Stichting Mensen Zonder Werk uit Hattem. Later werden er twee contractanten aangesteld. De officiële  heropening van het veer vond plaats op 2 mei 1987.

Kleine Veer 26082001 DSC00024

In 2001 was de exploitatie nog steeds in handen van de Regio IJssel-Vecht ...

Kleine Veer 26082001 DSC00037

In 1988 kwam de exploitatie in handen van de Regio IJssel-Vecht, een samenwerkingsverband tussen gemeenten. Na verloop van jaren was de klandizie zo groot geworden, dat er gedacht moest worden aan een nieuwe, grotere boot.

Kleine Veer 26082001 DSC00027

 

Kleine Veer 26082001 DSC00028

 

Kleine Veer 26082001 DSC00032

Een foto genomen in augustus 2001.
Na het project "Ruimte voor de Rivier", heeft het aangezicht van de IJssel op deze lokatie een grote metamorfose ondergaan.
Zo zijn zowel de bomenrij, alsook de IJsselcentrale op de achtergrond, anno 2019 niet meer aanwezig ...

Op 24 maart 1999 was het zover. Een nieuwe boot, 2x zo groot als zijn voorganger, werd door de toenmalige burgemeester van Hattem, mevrouw C. Abbenhues, te water gelaten. Dit schip kende een lengte van 13 meter en was 4,5 meter breed.

Kleine Veer 01082018 9172

Sinds 2006 is de gemeente Zwolle verantwoordelijk voor de exploitatie van het veer. De uitvoering ligt anno 2019 bij de ROVA. Hiervoor ontvangt de gemeente Zwolle financiële bijdragen van Hattem en de provincies Overijssel en Gelderland.

Als onderdeel van het landelijk voet- en fietspadennet is 't Kleine of Oldeneler Veer, een niet meer weg te denken voorziening voor de recreatieve wandelaar of fietser. Op de zondagen, binnen het vaarseizoen, staan de medewerkers van Theeschenkerij Oldeniel voor de passanten en belangstellenden paraat en kan men genieten van een heerlijk kop koffie of thee op het terras aan de Hattemzijde. 

Kleine Veer 26082001 DSC00038

De Theeschenkerij Oldeniel, op een zondag in augustus 2001 ...

Ook wordt al meerdere jaren, door de genoemde theeschenkerij, iedere laatste zondag van de maand een programma met culturele evenementen, van brassband tot jazzband en barokkoor, in elkaar gesleuteld. Deze dagen zijn zeer intrek bij de overstekende wandelaars en fietsers en worden dan ook bijzonder goed bezocht.

Op zaterdag 14 september 2002 werd door de toenmalige sector-directeur Regionale Ontwikkeling en MIlieu van de Regio IJssel-Vecht, de 500.000e passagier feestelijk verwelkomd.

Kleine Veer 01082018 9101

't Kleine of Oldenelerveer in 2018 ...

Facebook - Like Zwolle in Beeld

We use cookies

Wij gebruiken cookies op onze web site. Sommigen zijn essentieel voor het correct functioneren van de site, terwijl anderen ons helpen om de site en gebruikerservaring te verbeteren (tracking cookies). U kan zelf kiezen of u deze cookies wil toestaan of niet. Let op dat als u onze cookies weigert mogelijk niet alle functies van de site beschikbaar zijn.