Naar Foto's van Zwolle
Naar Zwolse herinneringen

Ik ben geboren in 1943 in de Javastraat (op het moment van schrijven bijna 75 jaar geleden) nummer 39, dus de Indische buurt. De straat was gelegen aan de rand van Zwolle. Als je onze straat uit liep, aan de kant van Reinders Slaolie fabrieken, dan kwam je in de Bankastraat en liep je tussen de weilanden, die reikten tot aan de Vrolijkheid, door, naar de voetbalvelden van voetbalclub Zwolsche Boys.

Ik kan me nog herinneren dat er een speeltuintje werd neergezet met de naam "Het Centrum" met schommels, draaimolen en een glijbaan. Dat was het zo’n beetje. 

Aan het begin van de Meppelerstraatweg waar anno 2018 de Kringloopwinkel "Hebbus" zit, was de garage en Busonderneming De Vries. Omstreeks 1950 waren twee busondernemingen in Zwolle nl. Schutte en De Vries.

Op het linkergedeelte van de weg, gezien vanaf de centrumkant, stond alleen het gebouw van de Koninklijke Marechaussee kazerne en het Padvindershuisje. De rest zowel links als rechts van de Meppelerstraatweg waren weilanden. Nu staan er aan de linkerkant van deze straat vanuit de stad gezien huizen (laag bouw) en rechts flats.

Reinders Slaolie Fabrieken in de vijftiger jaren ...

In mijn oude buurt had je Reinders Slaolie fabrieken en de Azijn fabriek Heerkens-Schaepman aan de  de Borneostraat (1955). Bij Reinders Slaolie fabrieken werden regelmatig stukken kokosnoten aangevoerd per boot via rivier De Nieuwe Vecht om daar te lossen en werd er o.a. olie van gemaakt. De molen "De Passiebloem" aan de Vondelkade had ook een belangrijk aandeel in het vermalen van kokos voor Reinders Slaolie producten. Bij Reinders Slaolie had je een grote loods staan "De Mok" genoemd. Daar werden bergen kokos opgeslagen en veel stukjes kokos werden door de  jeugd gestolen.

Ook werd de  Vlasakkers in mijn jeugd het Zwolse Boys bolwerk genoemd. Er kwamen veel  eerste elftal spelers van Zwolse Boys uit die buurt. Dan praten we over begin jaren vijftig. Om een paar namen te noemen, Jan Stegeman, Arie Oord, Theo Heidenrijk, Arend Gerrits ,Gerrit Tardy, Philepinie, Teunis Borgmeijer en Johannes Duim. Zwolse Boys speelde in die tijd in de eerste klas (nu  Eredivisie) en PEC tweede klasse. Zwolse Boys speelde voor meer dan 10.000 toeschouwers tegen clubs als Ajax met Rinus Michels en Eddy Pieters Graafland en de Flamingo’s/Den Haag 54, het latere Holland Sport, met de bekende voetballers Bertus de Harder en Mick Clavan.

De oude Veilinghal (1959) in Zwollerkerspel ter hoogte van de huidige Schrevenweg in Berkum ...
(Foto: Dolf Henneke, HCO - Mijn Stad Mijn Dorp / CC BY-SA 4.0)

De oude veilinghallen stonden dicht bij Sportpark De Vrolijkheid. Daar lagen veel pallets opgestapeld. De taluds langs het voetbalterrein van Zwolse Boys waren er niet in overvloed, dus veel toeschouwers haalden hier de pallets weg om iets hoger te staan. Dan konden ze de wedstrijden beter volgen. De mensen  zaten toen netjes gedisciplineerd achter het draadje langs het veld  met misschien twee politie agenten op meer dan 10.000 duizend  toeschouwers. Je kunt het vandaag de dag niet meer voorstellen, dat dit mogelijk was. Helaas is het gezag weg voor de politie. 

De lagere schooltijd zat ik op school 4 aan de Turfmarkt. Na de oorlog hadden de openbare scholen, althans in Zwolle, nog geen namen maar cijfers. School 4 en 7 zaten naast elkaar met als hoofdonderwijzers op school 4 meester Hengeveld en op school 7 meester Oudelaar, het waren mooie tijden.

De Turfmarkt was ook het manifestatie terrein voor circussen. Direct naar de oorlog was er nog weinig amusement. Als er dan een circus in de stad kwam, liep heel Zwolle bijna uit om het spektakel in de piste te aanschouwen. De circuswagons met dieren arriveerden meestal op het spoorwegemplacement aan de Deventerstraatweg en gingen dan via de Van Karnebeekstraat, als een Tour de Ville, richting Turfmarkt, waar duizenden mensen langs de kant stonden om dit spektakel met olifanten, zebra’s, kamelen en buffels van dichtbij mee te maken.

Als kind was ik al geïnteresseerd  in de magische wereld tussen zand en zaagsel, circus genoemd. Als jongetje van tien jaar, stond ik 's ochtends vroeg, om zes uur al bij mijn school te kijken, naar de eerste circuswagens die dan de Turfmarkt opreden. 's Avonds nog gespeeld in de vorige stad, afbouwen en reizen naar de volgende stad. Als ik dan in de pauze in onze schooltijd naar buiten kwam, was de speeltent al opgebouwd om het hooggeëerd publiek  's avonds te ontvangen. Helaas is die tijd voorbij! Sinds de regering voorstellingen met wilde dieren heeft verboden, komen de grote circus ondernemingen, zoals het beroemde Duits Circus Krone, niet meer naar Nederland toe. Ik heb er een virus aan overgehouden, wel een gezonde!

Nog even een leuk detail, bij Reinders Slaolie fabrieken had je een weg tussen de fabrieken door. Officieel mocht je die weg niet nemen, maar als  we naar het Gemeentelijk Sportpark gingen of naar het Openluchtbad, namen we deze weg, anders moest je via de Vondelkade of Meppelerstraatweg/Ceintuurbaan lopen. 

In het Openluchtbad mocht je in die tijd niet gemengd zwemmen. Alleen op de zaterdagen tegen vijf uur mocht dit wel, dan was het  altijd enorm druk. Je kunt je dit niet meer voorstellen. Ik vond het leuk om dit even te vermelden. 

Jan Drost