Naar Kunstwerken

Zwollerkerspel heeft eind 19e, begin 20e eeuw, veel last gehad van wateroverlast. Om deze vervelende kwestie op te lossen, kwamen in 1925 een aantal landeigenaren uit de gemeente als voorlopige commissie bij elkaar om te overleggen hoe dit probleem permanent op te lossen.

Men besloot een waterschap op te richten en door het heffen van omslag geld bijeen te krijgen voor de verbetering van waterleidingen en, indien mogelijk, de bouw van een gemaal.

Met de vaststelling, na enkele wijzigingen, van het opgestelde reglement voor het nieuwe Waterschap Herfte door provinciale staten op 16 december 1925, lag de weg open voor grote stappen.

In 1929 vond de officiële opening van het gemaal plaats. De openingshandeling werd door de toenmalige Commissaris der Koningin de heer Alexander Eppo baron van Voorst tot Voorst verricht.

Na een groot aantal voorgenomen maatregelen die tot stand moesten komen, waaronder de bouw van een elektrisch gemaal, en die ook werden gerealiseerd, kon eind december 1930 een verkiezing plaatsvinden van het definitieve bestuur van het waterschap. In het nieuwe bestuur zat geen enkele persoon uit het voorlopige bestuur, aangezien het definitieve bestuur de mening was toegedaan, dat het voorlopige bestuur zijn bevoegdheden had overschreden. Een en ander had tevens tot gevolg, dat het definitieve bestuur de aangegane verplichtingen van zijn voorganger weigerde na te komen. Dit hield bijvoorbeeld weer in, dat men geen gebruik maakte van het gemaal en dat de waterleidingen dichtgroeiden, etc.

Na jaren van geschillen, ook met gedeputeerde staten, waarbij deze o.a. de begrotingen van 1931-1933 van het bestuur weigerde goed te keuren, kwam uiteindelijk in 1937 door bemiddeling van de Commissaris der Koningin en de Minister van Waterstaat een einde aan de problemen.

In 1936 begon het waterschap eindelijk op de juiste wijze te functioneren. Dit betekende, dat er nieuwe bestuursverkiezingen werden gehouden, het gemaal opnieuw in gebruik werd genomen en de waterleidingen werden schoongemaakt.

Mede door het uitbreken van de oorlog, moest men stoppen met de activiteiten.  Het duurde nog tot 1947, dat men het voornemen had het werk weer te hervatten. Echter vonden de ingelanden, het plan van de Nederlandse Heide Maatschappij, die zich hiermee had belast, te duur en verdween dit plan in de ijskast.

De oude balken in de nok van het gebouw ...

Hiermee werd de wateroverlast nauwelijks tot helemaal niet verminderd, waardoor in 1957 dezelfde Nederlandse Heide Maatschappij nogmaals de opdracht kreeg plannen voor verbetering op te stellen. Toen ook dit ontwerp gereed was, kreeg het weer het stempel, te kostbaar.

Mede door de onderhandelingen over het samengaan van de waterschappen in dit gebied, zijn na deze laatste domper geen nieuwe plannen meer ontwikkeld voor verbetering van de overlast.

Na zoveel jaar blijkt nu, dat alle verbeteringen, van vóór 1930, waaronder de bouw van het gemaal, door een onbevoegd bestuur tot stand zijn gebracht.

Op 1 januari 1962 is het waterschap Herfte samen met vier andere waterschappen opgegaan in het waterschap Bezuiden de Vecht.

Het electrische gemaal, dat in 1936 in gebruik was genomen, staat op de plek waar de Herfter Wetering in het Almelose Kanaal uitmondt. Jaarlijks pompt het gemaal zo'n 28 miljoen m3 water uit het gebied. Dat water wordt door de grachten naar het Zwartewater afgevoerd. 

De oude gevelsteen die links voor de ingang naar het gebouwtje is ingemetseld ...

In de zijgevel van het gebouwtje is een gevelsteen ingemetseld, waarop aangegeven wordt hoe moeizaam de totstandkoming van het gemaal is geweest. De tekst staat geheel in rijm op de steen vermeld en luidt als volgt: "In het jaar negentienhonderddertig min een / werd gelegd de eerste steen / nadat veel tegenstand was overwonnen / is met den bouw van dit gemaal begonnen / in een gebied 8000 bunder groot / kwam zoo een eind aan den watersnood / salus Populi Suprema Lex Esto.". De laatste Latijnse tekst betekent "De voorspoed van een volk moet de hoogste wet zijn.". Een sneer richting de tegenstanders van de bouw van het gemaal, die deze indertijd langdurig wisten te vertragen.

Het gemaal Herfte staat aan de Oude Almeloseweg nummer 28A. Het valt sinds 1 januari 2016 onder het Waterschap Drents Overijssele Delta. Dit waterschap is ontstaan door een fusie van de waterschappen Reest en Wieden (Drenthe en Overijssel) en Groot Salland (Overijssel).

Bron:
Wikipedia
Archieven.nl
HCO
Gevelstenen in Zwolle - Marcel Overbeek