Naar Haerst

Eens was dit Jacob's dagelijkse trek naar de overkant ...

Wie kent hem niet of eigenlijk gezegd wie heeft hem nog nooit gezien. Dat zullen in ieder geval niet veel Zwollenaren zijn. Zijn "beroep" wetende, verwacht je een man met het uiterlijk van iemand die dag in dag uit in de sportschool zijn biceps traint. Nee, verre van dat. Die biceps heeft hij niet. Je ziet het absoluut niet aan hem af dat hij zijn energie en krachten al jaren in het handmatig overzetten van mensen met zijn veerpont heeft zitten.

Vrijdagmiddag 2 september 2016 van 16.00 tot 19.00 uur was het dan zo ver. Ik had een spraakzame, zeer intelligente man met eigen opvattingen en een eigen wil voor mij zitten die zichzelf en zijn domein had open gesteld voor een fijn gesprek.

Bij mijn aankomst werd net van dienst gewisseld en zaten Jacob Versteegh, zijn vrouw Bes en een van de vrijwillige medewerkers van de trekdienst gezellig met een kop thee onder de veerpontbel. Het met veel groen overwoekerd zitje bood plaats voor vier stoeltjes en een tafeltje, waarop een dienblad met theepot, een pot suiker, een paar kopjes en een kookwekker waren uitgestald.

Een kookwekker zult u zeggen, Ja, een simpel tikkend kookwekkertje. Deze bleek te zijn ingesteld op het bakken van hun dagelijkse brood. Bij het afgaan moest het brood omgedraaid worden voor nog een ronde warmte.

Dit gaf mij al een redelijk groen beeld van de bewoners van het veerhuis aan de oevers van de Vecht in het buurtschap Haerst. Beide reeds op leeftijd, zoals dat gezegd wordt, maar bijzonder jong van geest. Jacob Versteegh 73 jaar oud, 43 jaar getrouwd met zijn Bes. Samen kregen zij 2 kinderen, een zoon en een dochter.

Jacob en zijn vrouw Bes laten zich overzetten op weg naar de stad ...

Zijn jeugd bracht hij door in Geldermalsen in de mooie Betuwe. Zijn vrouw Bes trof hij, na een wereldreis te hebben gemaakt. Eenmaal getrouwd is het kakelverse echtpaar op een schip gaan wonen in het voormalige dorp/gemeente Jutphaas in de provincie Utrecht. Het was voor beiden hun eerste woning, waar zij hun bestaan op, met en rond het water zijn begonnen. In 1976 kozen zij richting het oosten/noorden van ons land te varen en zijn er eigenlijk nooit meer weg gegaan.

De eerste twee jaren voeren zij op en neer van Zwolle naar Groningen. 's Winters was Groningen hun domicilie en in de zomer werd het het Overijsselse Haerst, onder de rook van Zwolle.

Doordat de kinderen naar school moesten, zijn zij in 1978 vast op hun huidige stek beland, het mooie Haerst, dat tot 1967 deel uitmaakte van de gemeente Zwollerkerspel. Nee, nog niet in het veerhuis, dat huis had een andere eigenaresse, maar wonend op hun schip, een Hasselter Aak, brachten zij hun tijd in Zwolle door. Hedentendage is de aak nog steeds voor het veerhuis aan de wal gelegen. Het lag in de bedoeling weer terug te gaan naar Groningen, maar door toedoen van goede kennissen, de familie Matthes, beschikte het lot voor Jacob en zijn Bes anders.

De Hasselter Aak kent al jaren zijn plek voor het Veerhuis ...

De familie Matthes had in 1978 Huize Arnichem in handen gekregen en gaven aan het gezellig te vinden als ook Jacob en Bes in Haerst zouden blijven liggen en zo geschiedde. Een hele leuke tijd volgens Jacob.

Huize Arnichem ...

Voor, en een periode tijdens, zijn werkzaamheden als veerpontbaas werkte Jacob als elektrotechnisch ingenieur op de Kabelfabriek in Delft. In eerste instantie reisde hij drie keer in de week naar het westen, later werd dat twee keer.

Naar mate de computers verder werden verfijnd c.q. ontwikkeld, was Jacob meer thuis op zijn schip te vinden. Tijdens zijn studie heeft hij met veel belangstelling de opkomst van het programmeren beleefd. Hier volgde hij ook meerdere cursussen in. Ook in zijn tijd in de US heeft hij veel met computers van doen gehad, waardoor hij bij terugkomst een grote voorsprong had in het omgaan en programmeren van computers, ten opzichte van zijn directe collega's. Het was de begintijd en evenals vele bedrijven uit die tijd, had ook de Kabelfabriek de computers voornamelijk binnen het administratieve deel van het bedrijf. Het was Jacob, die zijn kennis en computerervaring binnen het technisch deel van het bedrijf invoerde. Het uitrekenen van elektrische velden e.d., dat anno 2016 iedere dag op een computer wordt gedaan, was in die periode voor hem een spannende, maar mooie tijd.

Na een paar jaar kreeg Jacob het op zijn heupen, nam afscheid van de Kabelfabriek en begon een wereldreis van een jaar. Met rugzak, overal slapend of het nu op straat was of onder dak, trok hij door de vrije natuur zijn paden. Tot in de US, Indonesiën en Maleisië staan de voetstappen van deze natuurmens.

Na zijn wereldreis kwam zijn huidige vrouw Bes in zijn leven en werd hij aangenomen bij een ingenieursbureau in Rotterdam. Daar is hij als elektrotechnisch ingenieur overgestapt op de waterstromingen. Het berekenen en de wiskunde in zijn nieuwe job was ongeveer hetzelfde als wat hij bij de Kabelfabriek onderhanden had. Als technisch ingenieur had hij ten opzichte van de civiele ingenieurs in de waterbouw het voordeel dat hij meer wiskunde had genoten. Programmeren van computers heeft veel wiskunde in zich. Gevolg hiervan was dat Jacob deze nieuwe tak van de waterbouw bij het bureau op kon pakken. Een mooie tijd! De komst van het internet vond hij echter niet zo leuk. Hij zag het als veel naaperij, waar hij niet gelukkig van werd.

Deze man had ik totaal verkeerd ingeschat. Als ik Jacob zag lopen met een lengte van 1.95, zijn gebruinde, door weersinvloeden, getekende gezicht, grijze baard, een kop met grijze krullen, t-shirt, die over zijn smalle schouders hing, een met bretels opgehouden broek en op klompen, dan denk je toch niet direct aan een elektrotechnisch ingenieur. Dat de Hoarsters, zoals de bewoners van Haerst genoemd worden, hem "de professor" noemden, is mij nu niet meer zo vreemd.

Sinds 1988 zijn Jacob Versteegh en zijn vrouw Bes de eigenaren van het Veerhuis ...

Sinds 1988 zijn Jacob en Bes de eigenaren van het veerhuis. Eigenlijk is er vanaf toen pas een vast rooster geschapen met betrekking tot het overzetten van personen. Daarvoor was het houtje touwtje werk. Er was altijd al wel belangstelling om het overzetten op zich te nemen, maar daar is Jacob wat voorzichtiger in geworden. De werkelijkheid is namelijk weleens anders. Anno 2016 gaat het goed en zijn er een tiental medewerkers die al vier jaar dezelfde groep vormen, gecoördineerd door Jacob, the boss himself.

Als Zwollenaer vind ik het nog steeds vreemd, dat het Haersterveer niet is opgenomen in het Rondje Zwolle. Bij mijn, niet van te voren ingecalculeerde vraag in deze, kwam de vechtlust van de liefhebber boven drijven. Jacob dacht, dat het te maken had met het feit, dat men in Haerst en zeker hij, niet gediend is van de regels waaraan het pontje dan zou moeten voldoen. Een gemotoriseerd pontje. Aanpassing van de aanlegplaatsen. Deze zijn nu voor oudere mensen niet echt handig. Ouderen helpen wij dan ook om van of op het veer te komen. Deze aanpasingen willen we niet. Daar zal hij ook zijn hele leven tegen strijden. Dat past bij hem. Dat is Jacob. Dat is het primitieve en de eenvoud die hem aanspreken. De gemeente heeft ooit wel eens geprobeerd hier een motorbootje neer te leggen. Dat houden we met alle macht tegen, aldus Jacob. Het is juist het primitieve dat niet alleen de bewoners van Haerst en hem, maar ook de recreant aanspreekt. Zij wanen zich in Frankrijk en waarom? Omdat het hier zo'n rommel is, aldus de veerpontbaas. Met het plaatsen of ombouwen van het veer naar een gemotoriseerd geheel, ontneem je het meest idyllische plekje in Zwolle van zijn charme. Daarnaast zou het volgens hem ook te druk worden, waardoor het overzetten op een gegeven moment niet meer te doen zou zijn. Daar zitten de Hoarsters ook niet op te wachten.

Rommel? Aangeharkt is wel even wat anders ....

Op drukke zomerse dagen worden nu zo'n honderd mensen per dag overgezet, maar er zijn ook dagen dat er maar een stuk of drie naar de andere kant vertrekken. Dat moet zo blijven. Dat is te behappen. Wij willen het zo houden zoals het nu is en volgens Jacob komt er langzamerhand ook waardering voor. Zelfs vanuit de gemeente. Er zijn nog maar weinig plekjes in Nederland waar het zo is, aldus Jacob. In Nederland moet het drukker en groter worden. In een rapport van de gemeente Zwolle van een aantal jaren geleden, zou volgens Jacob staan vermeld dat het Haersterveer het knelpunt zou zijn voor de toeristische ontwikkeling van Zwolle. We zijn te klein en de ontwikkeling zou hier achter blijven. Waanzin! De veerpontbaas meldt spontaan dat hij extreme ideëen heeft op dit gebied.

Mijn opmerking dat deze omgeving een schitterende uitstraling met een eigen charme heeft, neemt Jacob graag over. In Nederland zijn er nog maar weinig van dit soort lokaties. In het buitenland zijn ze wel te vinden. In Nederland wordt het allemaal uitgeroeid en recht getrokken. Alles moet drukker en groter worden, zegt hij.

Wat is Jacob Versteegh voor een man?

Wat is Jacob Versteegh voor een man, was mijn volgende kwellende vraag. "Ja ..., ja....". Je ziet hem nadenken. "Ik doe waar ik zin in heb. Ik heb het geluk gehad, dat ik nooit iets hoefde te doen waar ik geen zin in had. Ik kon goed leren en heb een goede opleiding gehad. Het werk met de computers vond ik hartstikke interessant. Ik ben er ook mee opgehouden, toen ik het niet leuk meer vond. Ik was rond de 55 toen ik minder ben gaan werken, we hadden genoeg gespaard en we leven heel goedkoop.". Zo ben ik hem trouwens ook een beetje gaan zien in de loop van het gesprek. Hij is gelukkig met alles wat hij nu heeft en dat is geen dure auto, dat is geen kapitale villa, nee, dat is eenvoud.

Jacob zittend op een van de stekkies waar hij met een goed boek zijn rust neemt ...

Is Jacob een "primitieve" man? "Nee, ik ben geen primitieve man. Ik heb wel bepaalde opvattingen. Als ik ergens door Frankrijk, Duitsland, België of Ierland fiets dan zie ik er bijvoorbeeld een schattig huisje staan. Kom je daar dan een paar jaar later weer, dan is het gekocht door een Nederlander en dan is het helemaal opgeknapt, weet je wel". Ja, zo zit hij in elkaar, dat is Jacob Versteegh. Had het gelaten zoals het was, toen was het nog mooi. De eenvoud straalt hij en de omgeving waar hij in leeft aan alle kanten uit. Veel mensen zien het als rommel, hij ziet het als zijn leven.

Een bijzondere man met, zoals gezegd, een eigen wil en eigen opvattingen die misschien niet helemaal stroken met de snelheid van onze moderne maatschappij, maar hij geniet van dit leven, van de rust van de lokatie en van de mensen die hij vervoert. Hij zal zich niet laten leiden door wat anderen van hem verwachten. 

Een mensenmens? Ik denk het wel. Zeker als het mensen zijn die geïnteresseerd zijn in zijn manier van leven. Veelal zijn de vragen van zijn passagiers hetzelfde en beantwoord hij deze vragen al jarenlang met dezelfde antwoorden. Ik bedoel maar. Dat is niet altijd even leuk, maar hij doet het wel!

Ooit legde Jacob samen met Bes hun ervaringen tijdens een boottocht vast in een boekwerk. Laat nu op het moment dat ons gesprek plaatsvond, een passagiere aangeven dat zij dit boek had gelezen. Je zag de man opfleuren. Na het afscheid van zijn passagier aan de wal, moest hij het toch even kwijt. Hij vond dit bijzonder leuk om te horen.

Ook aan het eind van het seizoen, heeft Jacob voor iedere klant een goed woordje ...

Beide zijn het muzikale mensen. Met het muzikale van beide en de technische vaardigheden van Jacob, werd tijdens de reis met het kleine bootje bedacht een eigen orgeltje te bouwen om onderweg iets te doen te hebben en wat geld te kunnen verdienen. In eerste instantie was het de bedoeling een orgeltje te kopen, maar dat werd te duur. In een ontmoeting met een leraar handvaardigheid, die in zijn vrije tijd orgels bouwde, hadden ze gevraagd of hij er ook een voor hen zou kunnen/willen bouwen. Dat wilde hij wel, maar dat zou minimaal een jaar arbeid vragen. Dat kwam Jacob en Bes niet uit, aangezien zij door wilden varen met hun scheepje. De leraar gaf aan dat de bouw van het orgeltje helemaal niet zo moeilijk was en heeft ze aangegeven hoe dit moest. Resultaat ... zij besloten er zelf een te bouwen. Bij aankomst in Parijs speelde hun eigen orgeltje. Het geluid was minder dan wat er nu ten gehore wordt gebracht, maar het speelde. In de loop der jaren is er een en ander aan gesleuteld en is het verfijnd. We vinden het nog steeds een wonder dat dit gelukt is, aldus Jacob.

Jacob met zijn orgel bij het plaatsen van een Raadsledenboom bij het afscheid van een aantal gemeenteraadsleden in 2009 ...

We speelden in die tijd in Parijs en in veel dorpjes op de straat. Toen we weer thuis kwamen, speelden we ook veel in de straten van Ommen, Zwolle en Hasselt. Je wordt trouwens ook vaak uitgenodigd bij allerlei evenementen. Bij de molen in Hasselt, Park Eekhout speel ik vaak en met een lichte glimlach vertelde hij dat ze zelfs in de Grote Michaëlskerk hadden gespeeld in het voorprogramma bij een concert van Toon Hagen.

Als kind speelde Jacob al veel met radio's en bouwde deze zelf ook toen hij wat ouder werd. Een ander groot wapenfeit, zoals hij het noemde, was het in elkaar zetten van een eigen televisie. Toen hij echter in zijn studietijd in Delft belandde, bleek dat iedereen radiootjes bouwde en dat vond hij wat minder. Hij is toen, eigenlijk een beetje uit dwarsheid, overgestapt op sterk stroom, gewoon om iets anders te doen dan de rest. Zodoende is hij ook bij de Kabelfabriek in Delft terecht gekomen.

U bent nu 73. Denkt u weleens aan het stoppen met uw werkzaamheden? "Ik ben eigenlijk al een tijd geleden gestopt met werken". Ja dat klopt, maar ik bedoel met het werk rond het veer. "Nou dat hoort gewoon een beetje bij mijn leven. Er heeft net in artikel in De Stentor gestaan, waar in stond dat ik stop op het moment dat ik erbij neerval. Hopelijk gebeurt dat niet te gauw .... Ik denk er weleens aan of het hier na ons nog doorgaat. Langzamerhand moeten we er maar eens wat meer over na gaan denken.".

Hoe ziet Jacob Versteegh de toekomst van het Haersterveer? De pontbel klinkt vanaf de andere kant van de Vecht. Er moeten weer passagiers worden overgezet, maar net voordat hij zijn eerste stappen richting pont zet, geeft hij nog even aan dat hem dat eerlijk gezegd, niet zo veel kan schelen. Dat is na ons.

Terwijl Jacob zijn klandizie naar de overkant brengt, onderbreekt de kookwekker de stilte rond het veerhuis. Het brood heeft zijn tijd gehad om gaar te worden en kan uit de oven.

Voor 60 cent wordt u inclusief uw fiets, naar de overzijde gevaren ...

60 eurocent voor de overtocht, inclusief fiets. Gaat het geld in een grote pot? "Nee," antwoordt Jacob. "Iedere medewerker steekt het geld in zijn eigen zak. Ik weet bij God niet wat er opgehaald wordt en hoeveel zij er aan verdienen.".

Het pont over de Vecht bij het Haersterveer is vanwege hoog water gesloten ...

Zou u het veer missen, als u onverhoopt er voor zou komen te staan dat u zou moeten stoppen? "Jaaaa, ik zal het absoluut missen.". Wat mist u er dan aan? "Nou, de hele wereld komt hier langs in de zomer. De mensen komen overal vandaan, Fransen, Engelsen, Italianen, Amerikanen.". Een beetje mensenmens? "Ja, ik denk het wel. Het leuke van vakantie bijvoorbeeld is ook dat je veel mensen tegenkomt en zo. Heel prettig is dat en je hoort van veel mensen hoe mooi het hier is. Het nadeel is wel dat de mensen veel hetzelfde zeggen. Zeker in september krijg ik weleens moeite om dan beleefd te blijven. Ze willen allemaal hetzelfde weten. Toch kom je elke dag altijd wel een paar leuke mensen tegen. Mensen die anders zijn dan anders. Over het algemeen zijn de mensen die met de fiets rondtrekken, aardige mensen.".

Mocht u helemaal qua werkzaamheden niet meer bij het veer betrokken zijn en het veer zou gemotoriseerd worden .... Ik kan mijn vraag eigenlijk al niet meer afmaken want zijn eerste reactie gaf al voldoende aan. "Dat zal ik met hand en tand bestrijden gewoon. Zolang ik hier ben, zal dit nooit gebeuren. Ik ben krachtig genoeg om mij met hand en tand hiertegen te verzetten. Mensen beginnen het langzamerhand te begrijpen, dat het ook wat waard is, weet je. Dat is ook het enige wat ik hoop, Ik kan niet beslissen over mijn toekomst en wat de volgende mensen er mee zullen doen. Ik hoop dat ze zullen inzien tegen die tijd, dat het waard is om bewaard te blijven.
Je hebt ook die Genner school, een heel klein schooltje, aan een stuk door wordt daar weer over vergaderd of het opgeheven moet worden. Elke twee jaar weer hetzelfde. Dat ze niet begrijpen, dat het los van al die regels ook nog een waarde heeft. Zo hinderlijk vind ik dat. Dat ze niet inzien als je dingen weg gaat gooien ze nooit meer terug krijgt.".

Het vertrekpunt van het pontveer aan de overkant van de Vecht in winterse pracht ...

Hoe ziet u Haerst en zijn bewoners? "Nou Haerst is groter dan dit kleine stukje hier. Een keer per jaar hebben we een buurtfeest met groot Haerst, maar met klein Haerst heb ik veel meer contact. Hier gaat iedereen bij elkaar op de verjaardag en dat is gewoon heel gezellig hier. Mede omdat zij ook vaak het veer gebruiken, kennen we ze allemaal wel, natuurlijk. Vroeger waren er meer lokale verschillen en dat wordt mede door het internet wel minder, denk ik. Dat is jammer aan de ene kant, maar je gaat toch verder.".

Je ziet de man genieten. Met glinsterende oogjes praten over zijn Haerst, lijkt de lust van zijn leven te zijn.

Hoe zal Jacob Versteegh na zijn aardse verblijf herinnerd willen worden. Hij lacht. "Het zal wel gebeuren. Er wordt de laatste tijd genoeg over geschreven. Er is heel veel publiciteit rond het veer. Rodaan, de dichter uit Zwolle, die kennen we wel goed. Als hij een interview heeft, komt hij altijd hier op de pont. We zijn nou een paar maanden geleden enige dagen op de televisie geweest, er is een stuk in de Stentor gekomen, gisteren een stuk in de Swollenaer, nu ben jij hier. In Landleven hebben we een artikel gehad, we hebben nog een keer op de voorpagina van de Waterkampioen gestaan. Wel leuk allemaal.". De vraag hoe, dat zegt hij niet, waarschijnlijk geeft hij hiermee aan dat daar al meer over is geschreven. Dat zoeken we op ...

------------------------

In de week van 20 september 2021 bereikte mij het trieste bericht dat Jacob Versteegh ons heeft verlaten. Dinsdag 21 september 2021 is de oude vertrouwde pontbaas van het Haersterveer op 78-jarige leeftijd, overleden. Een man die jarenlang onze stad en wijde omgeving heeft gediend met het overzetten van personen naar de overkant van de Vecht. Ik heb mij weleens afgevraagd hoeveel mensen dit geweest zouden zijn.

Zijn laatste overtocht ...

In mijn ogen en zoals u ook in het bovenstaande kunt lezen, was Jacob een en al natuur.  Hij leefde in de eenvoudigheid. Als je hem zag, dan zag je een wijze, lange man met een grijze baard, zijn gezicht, bepaald door natuurlijke elementen en zijn onafscheidelijke klompen. De man heeft mij altijd geïntrigeerd. Jacob heeft zoals gezegd jarenlang mens en dier met zijn pontje over de Vecht gezet. Zijn laatste tocht ging eveneens met het pontje over de Vecht!

Dat hij moge rusten in vrede!

Meer foto's