Naar Historie

Stadspomp naast de Hoofdwacht op de Melkmarkt ...

De eerste stads-/dorpspompen kennen we uit de 17e eeuw. Ze waren bedoeld voor gemeenschappelijk gebruik en waren vaak ontmoetingsplaatsen voor de bewoners. Veel van de pompen, waarvan de bouw in de 18e eeuw goed op gang kwam, waren voorzien van fraai in barok- of rococostijl uitgevoerde versieringen. Het water dat werd opgepompt was in het begin voornamelijk ondiep grondwater. In de 19e eeuw ging men steeds meer over naar het plaatsen van gietijzeren pompen.
Beide soorten stads-/dorpspompen hebben het loodje gelegd en werden in veel gevallen voor de gemeenschappelijke watervoorziening afgesloten. De oorzaak lag in het feit, dat eind 19e eeuw in veel stedelijke gebieden het waterleidingsysteem werd aangelegd. Veel pompen zijn toendertijd aan de sloophamer ten onder gegaan. Uiteindelijk werden de overgebleven stads-/dorpspompen opgenomen als historische blikvanger in stads- en dorpswandelingen ontworpen voor de graag geziene toerist.
Steeds meer steden en dorpen zagen de waarde van de oude stads-/dorpspompen en plaatsten replica's op de lokaties waar ooit de gemeenschap het water haalde of het wasje deed.
Ondanks dat er al een redelijk aantal pompen in de loop der jaren zijn verdwenen, kent onze stad anno 2014 nog steeds een vijftal originele stadspompen. De lokaties zijn door de eeuwen heen gewijzigd, de pompen werken niet meer, maar wij hebben ze nog!

Stadspomp in de Luttekestraat rond 1920 ...
(Bron: HCO - PBKR2059 - NL-ZIHCO 1214)

Kinderen en hyisvrouwen bij de Stadspomp aan de Luttekestraat ...
(Bron_ HCO - FD021720 1214 FD)

De meest in het oog springende is de pomp naast de Hoofdwacht op de Grote Markt. Deze uit 1755 hardstenen in rococostijl gebouwde stadspomp, heeft vroegere jaren in de Luttekestraat zijn diensten bewezen. De pomp kent twee bronzen uitlaten in de vorm van een dierenkop. Ook is de pomp voorzien van twee metalen zwengels. Om welke reden dan ook is deze pomp in 1960 naast de Hoofdwacht geplaatst.

Stadspomp op de Blijmarkt ...

De tweede pomp staat op de Blijmarkt, tegen de Lutherse Kerk en links naast De Fundatie. De derde pomp staat naast Het Refter in de Sassenstraat. Waar deze laatste twee pompen eerder hebben gestaan is mij helaas niet bekend. Het staat mij vaag bij, dat de stadspomp van de Blijmarkt ooit, wel aan de Blijmarkt, maar dan aan de rechterzijde van De Fundatie heeft gestaan. Ongeveer tegenover de Praubstraat. Wie het weet mag het zeggen!

Stadspomp aan de Sassenstraat tegen Het Refter ...

De laatste twee pompen staan in de prachtige tuin van het Stedelijk Museum aan de Melkmarkt. Een van deze pompen stond in vroegere tijden bij de brug aan de Vechtstraat.

Begin december 2014 zijn de stadspompen, met uitzondering van de pompen in de museumtuin, van hun plek gehaald en voor renovatie door de firma Slotboom Steenhouwers meegenomen naar Winterswijk. Het was de bedoeling dat de stadspomp aan de Sassenstraat ter plaatse zou worden gerenoveerd, maar de kwaliteit van deze pomp liet het achteraf niet toe. Hierdoor heeft ook deze pomp de reis naar Winterswijk moeten aanvaarden.

Medewerkers van Slotboom Steenhouwers demonteren de stadspomp op de Blijmarkt ...

De renovatiewerkzaamheden bestaan uit onderhoud aan het natuursteen. De scheurtjes in de steen worden dichtgemaakt, zodat de pompen weer weersbestendig zijn. Begin 2015 zullen de pompen, alle drie een rijksmonument, weer worden teruggeplaatst.

Stadspomp Blijmarkt gedemonteerd en op weg voor renovatie ...

Meer foto's