Naar Historie

Het Vrouwenhuis aan de Melkmarkt in 2014 ...

Ooit zagen de oude bejaarde vrouwen en juffers, vanuit hun riante onderkomen, het water van de Grote Aa, voor hun huis, de binnenstad van Zwolle instromen. Schepen beladen met goederen kwamen hier de stad binnen en voeren hun huis voorbij. Het bedrijvige leven aan de kade en op het water moet een uniek beeld zijn geweest voor deze oude dames.

Achterzijde van Het Vrouwenhuis, gezien vanaf de Peperbus ...

In het hedendaagse Zwolle waant menig bezoeker van het Vrouwenhuis aan de Melkmarkt zich zelf in deze tijd. In het tegenwoordige museum krijgt men het gevoel dat de tijd heeft stilgestaan. Zeker bij een rondleiding, waarbij een acteur de rol van directeur Willem Steven van der Gronden en een viertal actrices, de rollen van de stichtster van Het Vrouwenhuis, Aleida Greve, de dienstbode Sophia Jans en de bewoonsters Sientje Jansen en Toontje van der Molen op zich nemen. Sientje Jansen kon niet van de drank afblijven is door directeur Willem Steven van der Gronden, vanwege haar drankprobleem, uit het huis gezet.

Sientje Jansen, in dronkeman's bui, wordt door de dienstbode, Sophia Jans, naar binnen gewerkt ...

Directeur Willem Steven van de Gronden zorgde persoonlijk voor de
uithuiszetting van Sientje Jansen. Haar drankzucht was niet meer acceptabel ...

Een heerlijk nostaligisch verlangen naar de tijd waarvan de meesten van ons het grootste deel niet hebben meegemaakt komt al snel bovendrijven bij het binnentreden van het schitterende patriciershuis. De interieurs uit drie eeuwen Vrouwenhuis geven de bezoekers een indrukwekkend kijkje in de historie van dit prachtige huis.

De geschiedenis van de stad Zwolle kan zich anno 2014 niet alleen verheugen op veel interesse vanuit de Zwolse bevolking, maar ook van grote belangstelling uit andere oorden dan het Zwolse. Naast de rondleidingen op afspraak zijn de bij regelmaat georganiseerde rondleidingen in Het Vrouwenhuis dan ook meestal snel volgeboekt.

Hoewel er de laatste jaren geluiden te horen zijn, rond het herstellen van de watergang van de Grote Aa door de binnenstad, ligt voor het Vrouwenhuis tot nu toe nog steeds een gedempte gracht met een breed stenen plaveisel. Met een grote mate van waarschijnlijkheid, zal dit beeld voorlopig nog wel in tact blijven!

Het tegenwoordige Vrouwenhuis aan de Melkmarkt, op de hoek met de Korte Kamperstraat, is in 1706 door de gezusters Greve gekocht van de toenmalige burgemeester van Zwolle, Pieter Soury en zijn ega, de schilderes, Aleijda Wolfsen. Generaties lang heeft de familie van Aleida Greve het deftige burgerhuis in bezit gehad.

Aleida Greve kijkt uit over de Melkmarkt, richting Rodetorenplein ...

Mejuffrouw Aleida Greve, geboren op 21 april 1670, was een van de rijkste, zoniet de rijkste vrouw van Zwolle. Tot haar dood in februari 1742 heeft zij met haar zus en ongehuwde tante, de riante woning aan de Melkmarkt bewoond.
Aleida Greve maakte deel uit van een gezin van acht personen. Vader Geurt Greve en moeder Lamberta Holt waren de ouders van twee jongens en vier meisjes, waarvan Aleida de op een na oudste was. Lamberta Holt had uit haar vorige huwelijk met Herman van Marle al een dochter. De dames Greve bleven allen ongehuwd.

Vader Geurt Greve kreeg, door zijn huwelijk in 1665 met de weduwe van bierbrouwer Herman van Marle, bierbrouwerij De Gouden Kroon aan de Voorstraat in handen. Een brouwerij waar de meeste vaten bier van Zwolle werden geproduceerd. Ook bekleedde Geurt Greve meerdere bestuurlijke functies. Hij was naast brouwer, convooimeester, burgerhopman en kerkmeester.

Toontje van der Molen, een van de laatste bewoonsters van Het Vrouwenhuis ...

Aleida is de oudste van de zes kinderen geworden. Haar twee broers waren al jong overleden. Zij was degene die in haar testament aangaf dat het imposante patriciërshuis na haar dood verbouwd moest worden tot Vrouwenhuis ofwel een huis voor een rustige levensavond voor oude arme bejaarde weduwen en vrijsters van hervormde huize. En zo geschiedde. Het huis werd het onderkomen voor veertien bejaarde vrouwen, die onder toezicht van een lid van het bestuur hier hun laatste jaren sleten. Naast gratis wonen, hadden de vrouwen hun eigen kamer, gratis licht en vuur, gratis geneeskundige hulp en een maandelijkse toelage.

Na het overlijden van Aleida Greve in 1742 werden drie notabelen aangesteld die het huis in stand moesten houden. Als bewindvoerder werd gemeensman (raadslid?) dr Golts aangewezen. Eigenlijk zijn in 1742 al de eerste stappen gezet van de hedendaagse Stichting Het Vrouwenhuis.

Sophia Jans, de dienstbode van Aleida Greve en de eerste bewoonster van Het Vrouwenhuis ...

Sophia Jans, de vele jaren dienende bode van Aleida Greve, was in 1742 de eerste bewoonster van het Vrouwenhuis. Zij heeft na de dood van haar werkgeefster nog zeven jaar kunnen genieten van een rustig leventje in het haar door en door bekende huis.

Anno 2014 is het dertig jaar geleden, 1984, dat de laatste bewoonster van het (Oude) Vrouwenhuis is vertrokken. Tot die tijd is het huis als hofje bewoond geweest. Op de begane grond heeft de stichting alles gelaten zoals het voor 1984 was, maar de verdiepingen zijn omgebouwd tot studentenwoningen. Sinds 1987 is de benedenverdieping, na een grondige restauratie, voor het grote publiek beschikbaar.

Gevelsteen op de voorgevel van het huis aan de Melkmarkt ...

"Het eeuwige gaat boven het vergankelijke" ...

Het historische pand reikt vanaf de Melkmarkt tot aan de Voorstraat. Op de voorgevel van het huis aan de Melkmarkt bevindt zich een prachtige gevelsteen met info over Het Vrouwenhuis. Tevens is in het houtwerk boven de deur de spreuk "Praestant Aeterna Caducis" gesneden, ofwel "Het eeuwige gaat boven het vergankelijke".

De begane grond gaat, zoals u uit het bovenstaande allicht kunt lezen, tegenwoordig als museum zijn toekomst tegemoet. Zo leefden de vrouwelijke bewoonsters van het huis door de eeuwen heen, is het uitgangspunt van het museum. In het Vrouwenhuis is een voor Nederland unieke collectie schilderijen samengebracht van de vrouwelijke bewoonsters van het huis of familieleden van hen. Zo vormden Aleida Wolfsen, Aleida Greve, haar halfzus Cornelia van Marle en Sophia Holt, als begenadigde schilderessen, een schilderclubje. Het is dan ook niet verwonderlijk, dat van hen enige schilderijen in het museum worden getoond.

Aleida Greve, een begenadigd schilderes ...

Op bepaalde dagen kunnen groepen op afspraak in het Vrouwenhuis voor een rondleiding terecht. Raadpleeg hiervoor de Website van de Stichting Het Vrouwenhuis.

Geraadpleegde bronnen:
Wikipedia;
Website Het Vrouwenhuis;
Geïllustreerde gids voor Zwolle en omstreken;
Digitaal Vrouwenlexicon van Nederland;
Uit Zwolle's verleden (J. Geesink).

Voor meer foto's kunt u terecht onder de drie onderstaande items.