Naar Groen Zwolle

De Kievitsbloem, in de volksmond de Zwolse Tulp, is in de wilde variatie een wettelijk beschermde bloem, vermeld op de Rode Lijst. In het voorjaar (april) siert deze plant in al zijn pracht de oevers van de Overijsselse Vecht, het Zwarte Water, de Nieuwe Wetering en op een aantal plekken langs de IJssel.
Als je de weilanden ziet, waar de bloemen al jaren kind aan huis zijn, dan kun je je niet voorstellen dat het in paars en witte varieteiten gezegende bolgewas, zo zeldzaam is in ons koude kikkerlandje. De kievitsbloem gedijt het best in vochtige voedselarme weilanden, voornamelijk langs rivieren die bij tijd en wijle overstromen.

De Fritillaria meleagris, de wilde kievitsbloem, is zoals gezegd, een bolgewas uit de leliefamilie. De smalle bladeren hebben een grijsgroene kleur. Voordat de knoppen zich openen, staan deze rechtop de steel en knikken bij het begin van de bloeiperiode naar beneden tot een bekervormige, paars, hangende bloem met een ruitvormige witte tekening. De plant is giftig. Het patroon lijkt bijzonder veel op het uiterlijk van het kievitsei. Vandaar ook de naam kievitsbloem.

De witte variant van de Zwolse tulp ...

Naast de grootste populatie van ons land, in en rond Zwolle, is de bloem ook nog op enkele plaatsen te vinden in de omgeving van het Zuid-Hollandse Reeuwijk en in een polder bij Waddinxveen. Hier loopt het aantal de laatste jaren gestaag echter terug. Verder zijn de kievitsbloemen nog te vinden in Frankrijk, de Balkan, Duitsland en Polen.

Vanaf het jaar 1900 is de populatie in Nederland teruggelopen tot 5% van de toendertijd aanwezige exemplaren. Overbemesting is hiervan de grootste oorzaak.

De kievitsbloem heeft een heel bijzondere levenscyclus. De eerste zes levensjaren van de plant zal er geen bloei te zien zijn. Nadat het zaad van de plant op de grond is gevallen, zal het zich in het voorjaar onder de grond ontwikkelen tot een klein bolletje. Het jaar daarop volgt het eerste blad en daar blijft het voorlopig bij. Eén blad. Dit houdt de plant drie jaar vol. Door deskundigen het zwaardstadium genoemd. Hierna volgt het kandelaarstadium, hetgeen betekent, dat er een stengel met meerdere bladen volgen. Ook dit houdt de plant drie jaar lang vol. Pas het jaar daarna, dus na zes jaar, zal de eerste bloem verschijnen.

Er zijn exemplaren bekend die meer dan 33 jaar hebben gebloeid. Tel hierbij de beginfase met het zwaard- en kandelaarstadium, dan is dat tegen de 40 jaar.

Over een vaste plant gesproken ....