Naar Begraafplaatsen

De oude begraafplaats aan de Luurderschans ("Jodendiekie") in 1981 ...
(Historisch Centrum Overijssel: NL-ZIHCO-DIA001054)

Het is al weer een tijdje geleden, 1722, dat de Joodse gemeenschap in Zwolle toestemming kreeg een ruimte aan de Luurderschans in te richten als begraafplaats. Meer dan 150 jaar heeft deze begraafplaats dienst gedaan als dodenakker voor de gemeenschap. In 1981 is hier een einde gekomen.

Joodse Begraafplaats aan de Kuijerhuislaan in 2002 ...

Nadat er al een hele periode geen overledenen meer werden begraven en de begraafplaats voor de Joodse gemeenschap in Zwolle financieel niet meer te onderhouden was, is het in 1981 ontruimd. De stoffelijke resten van de hier begraven overledenen, inclusief de grafzerken, zijn overgebracht naar de sinds 1885 in gebruik zijnde tweede begraafplaats aan de Kuijerhuislaan. Van de oude begraafplaats aan het "Jodendiekie", zoals het in de volksmond werd genoemd, is sinds de ontruiming alleen nog een, door de gemeente Zwolle geplaatste, gedenkplaat aanwezig. Verder is het een kale asfaltvlakte in gebruik als parkeerplaats.

Aan het einde van de 19e eeuw was het voor de Zwols Joodse gemeente een must. De begraafplaats aan de Willemsvaart raakte voller en voller. Er moest een nieuwe begraafplaats worden aangelegd.

Aangezien alle Joodse begraafplaatsen buiten bewoond gebied moesten liggen, is Herfte de lokatie geworden, waar de nieuwe Joodse begraafplaats moest worden ontwikkeld. Buiten de stad, een plek waar weinig mensen woonden, was de Kuijerhuislaan de ideale lokatie. Herfte viel in die tijd onder de toenmalige gemeente Zwollerkerspel.

Door de verkoop van het landgoed Selhorst in 1881 kreeg de Joodse gemeente een groot perceel van ruim een hectare grond in haar bezit. De verworven grond werd in de loop der tijd geschikt gemaakt voor het begraven van de overledenen. Als eerste werd het metaarhuis (metaheirhuis) gebouwd. Dit huis, een reinigingshuis voor overledenen, wordt voor een begrafenis ook gebruikt als samenkomstruimte.

De toegang van de afgesloten begraafplaats kreeg een hekwerk met een tweetal ingangen. Om het geheel af te maken, zijn de pilaren, waartussen de hekdeuren zich bevinden, bovenop voorzien van sierlijke urnen.

Ook op deze, meer dan 130 jaar oude begraafplaats, waar op 11 januari 1885 de eerste begrafenis plaatsvond, vinden de begravingen plaats gericht naar het oosten, naar de stad Jerusalem. De graven worden in veel gevallen voorzien van een grafsteen (matseiwe of matsewa), met de naam en info rond degene die er is begraven. Dit gebeurd in het Hebreeuws en in het Nederlands. Deze info wordt vaak ondersteund door een Davidster of andere Joods religieuze afbeeldingen. Daarnaast zijn er ook grafzerken met afbeeldingen uit de West-Europese cultuur als treurwilgen en afgeknotte zuilen.

In 1999 heeft een grondige restauratie van een aantal onderdelen op de begraafplaats plaatsgevonden, waaronder die van het metawehuis, de toegangshekken en de tuinaanleg.

Bron:
Gids Geschiedenis Joods Zwolle

Meer foto's van de Joodse Begraafplaats in 2002